فتحالله فروغی در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در پاسخ به این پرسش که «جایگاه و سهم مؤلف و به صورت کلی یک پدیدآورنده در حوزه فرهنگ به طور عام و در حوزه کتاب به طور خاص کجاست؟» اظهار کرد: خودِ من به عنوان یک پدیدآورنده که اندک دستی بر آتش کار تألیف دارم، میتوانم این پرسش را از دو منظر پاسخ دهم و امیدوارم راهگشای بررسی این موضوع باشد؛ نخست، جایگاه پدیدآورنده از جنبه معنوی و دیگری از منظر حقوق مادی.
وی توضیح داد: درباره جنبه نخست، یعنی حقوق معنوی پدیدآورنده، خوب است اشاره کنم به قانون حقوق مؤلفان و مصنفان سال 1348 که به عقیده من هنوز میتوان از آن به عنوان یک قانون خوب و کاربردی یاد کرد.
مؤلف کتابهای «راهنمای والدین» افزود: اگر به فصلها و بندهای این قانون نگاه کنیم، حمایت قانونگذار را از پدیدآورنده به خوبی مشاهده میکنیم. در این قانون، کانون توجه به سمت پدیدآورنده است و در حقیقت عوامل دیگر دخیل در حوزه نشر کتاب که یکی از آنها هم ناشر است، تابع اثر و حقوق پدیدآورنده است.
مؤلف مجموعه کتابهای پژوهش ادامه داد: میخواهم از این گفته این نتیجه را بگیرم که در واقع قانون کاملاً حقوق پدیدآورنده را مشخص و پاسداری کرده است که باید پدیدآورنده از آن مطلع باشد. البته ناگفته نماند جنبههای فرهنگی تولید یک اثر که به ایجاد ارزشهای اجتماعی برای پدیدآورنده منجر میشود، مهمترین و اصلیترین هدف هر پدیدآورنده است؛ چرا که هر خالق اثر قبل از هر چیز در این اندیشه است که بتواند آرا و افکار خودش را در قالب یک نوشته برای جامعه مطرح کند و این برای او یک ارزش اجتماعی محسوب میشود.
فروغی اظهار کرد: از منظر دوم یعنی حقوق مادی، وضعیت و چگونگی حقوق مادی پدیدآورنده باید مورد بررسی قرار گیرد. من به عنوان یک ناشر و هم به عنوان یک پدیدآورنده جزء، میخواهم اعلام کنم که این موضوع میتواند کمترین چالش را به همراه داشته باشد، چرا که تابع یک قرارداد دو جانبه بین پدیدآورنده و تولیدکننده است که باید کاملاً شفاف و مطابق با قوانین و همچنین توافق طرفین باشد. پس اگر بحث نارضایتی وجود دارد، باید این مورد را در مفاد قراردادها و یا توجه لازم به آنها جستوجو کرد. پیشنهاد من در این باره برگزاری جلسات دورهای میان ناشران و پدیدآورندگان است که میتواند این حرکت از سوی تشکلهای صنفی مربوط مثل اتحادیه و انجمن نویسندگان شکل بگیرد و به دیگران تشکلها هم برسد.
مدیر انتشارات شورا گفت: البته باید اعلام کنم که علت اصلی اینگونه نارضایتیها، در اصل به جای دیگری مربوط میشود و آن نقطه، ضعفی است که در غیرصنعتی و غیرحرفهای بودن نشر ما مشاهده میشود.
مؤلف کتابهای «آزمونهای هدفدار» ادامه داد: اگر بخواهم روشنتر مطرح کنم اینکه آیا ظرفیت اقتصادی حوزه نشر ما این توان را دارد که بتواند تعدادی پدیدآورنده حرفهای اعم از نویسنده، شاعر و مترجم در کنار خود داشته باشد؟ وقتی از پدیدآورنده حرفهای نام میبرم، منظورم افرادی هستند که تمامی هم و غم آنها فقط تولید محتوای اثر باشد و روز و شب آنها در این باره طی شود و نه اینکه کار دوم و فرعی آنها، امر نوشتن باشد. هر چند این وضعیت در چرخه نشر شامل تصویرگران و بقیه هم میشود. پس مشکل اصلی اینجاست و چون این موضوع به طور جدی بررسی نشده است، بنابراین نگاهها به طرف ناشر برمیگردد که نتوانسته است انتظارات پدیدآورنده را در این قسمت برطرف کند.