| احسان مقدس، مدیر انتشارات نیلوبرگ در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره کتاب «مجربات طب» اظهار کرد: رساله «مجرّبات فی الطب» يكی از تأليفات داود بن عمر انطاكی، پزشک نامدار قرن دهم هجری است كه نسخه خطی آن به شماره 16405 در كتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. نسخه مذكور که احتمالا متعلق به قرن دوازدهم هجری بوده، نسخه‌ای نفيس به خط نسخ خوش است که نام ناسخ آن مشخص نیست. وی ادامه داد: بسياری از پزشكان نامدار دوران تمدن اسلامی، علاقه به تدوين تجارب بالينی خود داشتند و لازم به یادآوری است كه نخستین پزشک مسلمانی كه اقدام به تدوين مشاهدات بالينی خود كرد، محمد بن زكريای رازی بود كه كتاب‌های طبی متعدد وی شاهد ثبت تجارب بالينی این دانشمند در بيمارستان‌های بغداد و ری است. پس از رازی نيز برخی از پزشکان بعدی در فحوای متون، از تجارب بالينی خود ذکری به میان آورده‌اند. مقدس با اشاره به این نکته که تاکنون کتابی به زبان فارسی از انطاکی منتشر نشده، در معرفی وی گفت: انطاکی، يكی از پزشكان بلندآوازه مسلمان بود كه در قرن يازدهم هجری قمری می‌‌زيست و از وی به‌عنوان آخرين حلقه از حلقه‌های پرافتخار طب اسلامی ياد می‌شود، ولی متأسفانه در كشور ما چندان شناخته شده نیست. محل تولد انطاکی، روستای شيعه‌نشين فوعه در سرزمين شام بود، ولی به دلیل این‌که سال‌های زیادی از عمر خود را در شهر انطاكيه گذرانده بود به «انطاكی» معروف و مشهور شده است. مدیر انتشارات نیلوبرگ افزود: از جمله خصوصيات داود انطاكی، ثبت تجارب بالينی است كه برخی از اين تجارب را در رساله كوچک خود به يادگار گذاشته است. «مُجرَّبات فی الطِب» رساله كوچكی است كه داود انطاكی آن‌را به يكی از درباريان عثمانی به نام «امير درويش» هديه كرده و در آن به‌صورت بسيار موجز و مختصر درباره تجارب درمانی خود سخن می‌گويد. وی در ادامه عنوان کرد: برخی از محققان، تاريخ تولد انطاکی را سال 950 هجری قمری (1543 میلادی) ذكر كرده‌اند. وی در سال 1008 هجری قمری برابر با 1599 ميلادی، در شهر مكه درگذشت. این پزشک در روستای شيعه‌نشين «فوعه» در استان ادلب در شمال سوريه به دنيا آمد و از بدو تولد نابينا و مبتلا به بيماری نرمی استخوان بود كه بعدها بيماری نرمی استخوان وی توسط پزشکی ايرانی كه به آن دیار رفته بود، درمان شد و همين طبيب كه «محمد شريف» نام داشت، نخستین معلم داود انطاكی بود. این ناشر ادامه داد: وی سپس به شهر انطاكيه رفته و تحصيلات خود را در اين شهر گذراند و مدتی را در اين شهر اقامت كرد، به‌گونه‌ای كه به انطاكی مشهور شد. این پزشک نامدار بعدها به جبل‌عامل و دمشق و قاهره رفته و در آن شهر به شهرتی بزرگ در پزشکی نائل شده و پس از مدتی به‌عنوان رئيس پزشکان قاهره انتخاب شد. مقدس ادامه داد: داود بن عمر انطاكی، در تاريخ پزشکی به «داود ضرير انطاكی» معروف بوده است؛ «ضرير» در عربی به نابينا اطلاق می‌شود. از دیگر القاب داود انطاكی، می‌توان به «حكيم ماهر فريد» و «طبيب حاذق وحيد» اشاره کرد. وی در شهر انطاكيه به مطالعه كتاب‌های طبی يونانی مانند كتاب‌های بقراط، ديسقوريدوس و جالينوس و همچنين كتاب‌های مهم پزشكان مسلمان نظير ابن سينا، رازی، ابن النفيس و زهراوی پرداخت. مترجم «مجربات طب» در معرفی دیگر فعالیت‌های علمی داود بن عمر انطاکی گفت: وی اهميت زيادی به درمان‌های گياهی و تهيه داروهای جديد می‌داد و علیرغم اين‌كه نابينا بود، سفرهای زيادی داشت و در همين سفرها نيز توانست زبان يونانی را فراگيرد. انطاکی علاوه بر آن، حافظ قرآن بوده و به ساير علوم نظير منطق، رياضيات و طبيعيات اهتمام می‌ورزيد. از جمله مشخصات این پزشک بداهه‌گویی بود و به محض اين‌كه كسی از وی سوالی می‌كرد، پاسخی كامل و طولانی ارائه می‌داد. مدیر انتشارات نیلوبرگ، هدف از گردآوری، تصحيح و انتشار رساله‌هایی همچون «مجربات طب» را آشنايی علاقه‌مندان طب سنتی با مفاخر كهن تاريخ و تمدن اسلامی دانست و افزود: مخاطبان اين كتاب طيف وسيعی از پزشكان و علاقه‌مندان به طب سنتی، تاريخ طب وعلوم و ميراث فرهنگی هستند. وی در معرفی مباحث و سرفصل‌های این کتاب اظهار کرد: اين كتاب شامل هشت فصل درباره بيماری‌های بينی، بيماری‌های ظاهری، بيماری‌های مقعد، سموم، داروهای تركيبی و غيره است. اين رساله را داود انطاكی برای يكی از امرای دربار عثمانی كه «امير درويش» نام داشت به رشته تحرير درآورده و در مقدمه اين رساله ذكر می‌كند: «قد احببت ان اقتصر في هذه الرسالة علی ما جرَّبتهُ خآصة، فإن تركت مرضاً لم أذكرهُ فلعدم مجرّب لي. دوست دارم كه در اين رساله تنها به ذكر درمان‌هايی كه خودم مخصوصاً تجربه كرده‌ام بپردازم، لذا اگر بيماری معينی را نام نمی‌برم، علت اينست كه درمانی به‌صورت تجربی در آن انجام نداده‌ام». پس همان‌طور كه از عنوان رساله مستفاد می‌شود، اين رساله فقط حاوی «مجربات» داود انطاكی است. نخستین چاپ کتاب «مجربات طب» با شمارگان 100 نسخه در 73 صفحه، به بهای پنج هزار تومان از سوی انتشارات نیلوبرگ راهی بازار نشر خواهد شد. |  |
↧
«مجربات طب» از راه می‌رسد/ کتابی که برای یکی از امرای دربار عثمانی نوشته شد
↧