| خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- سمیه حسن‌نژاد: سفر بر بال‌های تاریخ از تبریز به دانشگاه بوردو فرانسه، تهران، رشته پزشکی، داروسازی، شیمی و حالا، کتابخانه دکتر سیدمحمد بلورچیان، در پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی در منطقه‌ای بین تهران و کرج. در راهرو‌های کتابخانه، همراه با چهره ماندگار شیمی کشور قدم می‌زنم. استاد پایه 20 دانشگاه که با اندوخته‌های جهانی خود، پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی را در زمینی بایر نزدیک تهران در سال 1368 بنیان نهاد. با انگشت، نداشته‌هایش را در زمان تأسیس پژوهشگاه می‌شمارد که «نه پول داشتم، نه ردیفی، نه مسکنی، از صفر شروع کردم؛ فقط عشق و حمایت خدا بود.» «می‌خواستم در کشور یک مرکز زیر‌بنایی برای شیمی ایجاد کنم. این پژوهشگاه قطب شیمی کشور است و همه کتابهای شیمی، ادونس هند‌بوک‌ها و در حقیقت کتابهای مرجع در این کتابخانه موجود است. هدفم از تأسیس پژوهشگاه انجام کاری در حد فعالیت‌های بین‌المللی بود. دنیا باید بگوید که سطح کار ما چقدر است.» در طول نیم‌قرن تحقیق درباره علم شیمی، 170 پتنت در سطح بین‌المللی از این چهره ماندگار علم ایران به ثبت رسیده است. بلورچیان با اطمینان میگوید: «ایران از پایه‌گذاران شیمی سیلیکون در دنیا است.» وی سپس هند‌بوک‌هایی که نام و فرمول‌هایش در آنها به ثبت رسیده را نشانم میدهد. نام دکتر در کنار نام برترین دانشمندان شیمی دنیا مانند «کروکین»، «بازانت»، «وست» و دانشمندانی از اتریش، آمریکا و آلمان با ماژیک سبز مشخص شده است. نام درخشان دکتر بلورچیان، در نخستین «ادونس ادوندبوک» در سال 1969 میلادی آمده است. کمی از تکیه‌‌گاه صندلی میز امانت به جلو خم می‌شود و با تأکید میگوید: «دانشمندان را در کتابخانه‌ها میتوان شناخت... کتاب با وجود اینترنت هنوز ارزش خود را از دست نداده است.» پشت میز امانت کتابخانه می‌نشیند و ادامه میدهد: «کتابخانه پژوهشگاه تقریباً در خاورمیانه تک است؛ افرادی که به این مرکز می‌آیند اهل علم‌اند و کتاب را خوب می‌شناسند.» موسس پژوهشکده شیمی ایران بر انجام کار‌های جدی تأکید دارد و معتقد است که باید هر کاری در حد و اندازه‌های بین‌المللی انجام شود. دلش برای دانشمندان ایرانی مقیم خارج می‌تپد. با افسوس اما مطمئن، بازگشت و حضور دانشمندان ایرانی را برابر با قرار گرفتن کشور در ردیف برترین قدرت‌های علمی دنیا می‌داند و میگوید: «امروز علم قدرت است، یعنی دیگر وسعت خاک و جمعیت، الماس و طلا ارزش ندارد، آنچه ارزش پیدا کرده علم است. علم مطاع شده و کشور‌ها با علم ثروتمند می‌شوند.» وقتی درباره وضعیت علم شیمی 26 سال بعد از تأسیس پژوهشگاه شیمی می‌پرسم، ابراز رضایت میکند و تأکید دارد کتابهای شیمی دانشگاهی باید براساس دانش روز تألیف و ترجمه شوند. وی بیچارگی کشور را مدرک‌گرایی می‌داند. ماجرای علاقه بلورچیان به شیمی، از زکریای رازی و دیگر دانشمندان ایرانی شروع می‌شود. ابتدا در دانشگاه تبریز پزشکی خوانده و گرایش داروسازی را برگزیده و با دریافت دکترای ممتاز دانش‌آموخته شد. وی میگوید: «وقتی تحصیل در رشته داروسازی را به پایان بردم به رشته شیمی علاقه‌مند شدم. دیدم 60 درصد این رشته، همان شیمی است.» دانشگاه تبریز در سال 1340 از استاد برای تدریس در رشته داروسازی دعوت میکند. بعد از مدتی که از تجربه تدریس می‌‌گذرد دکتر بلورچیان احساس میکند جای بعضی مباحث در کتابها و منابع دانشگاهی خالی است: «در هیچ‌یک از منابع، اسمی از ایران نبود. یافته‌های دیگران را به دانشجویان آموزش می‌دادیم.» از خود می‌پرسد: «چطور شده که نام ایران با وجود ابن‌سینا، زکریای رازی و جابر‌ابن‌حیان در این کتابها نیست؟!» بلورچیان در فرانسه سال بعد از دکترای شیمی برای دکترای «اِتا» ثبت‌نام کرده و بعد از مدتی در «سینرس» مشغول پژوهش و بررسی تز دکترا شده است. روش اتصال کربن به سیلیکون، در این مرکز از سوی دکتر ارائه می‌شود که زمینه شهرت وی نیز هست. در سال 1972 میلادی برابر با 1351 شمسی، مدرک دکترای دولتی با درجه عالی را اخذ میکند. امکانات مراکز علمی فرانسه موجب نشد تا دکتر بلورچیان، نیاز‌های کشور خود را فراموش کند. همین سال بود که پیشنهاد طرح تأسیس انستیتو شیمی از سوی دکتر پیشنهاد می‌شود که بعد از انقلاب به دانشکده شیمی تغییر نام پیدا کرد؛ این دانشگاه نیز مانند پژوهشگاه کتابخانه مجهزی دارد. از چهره ماندگار شیمی ایران، درباره جایگاه منابع کهن شیمی می‌پرسم. به چند قرن رجوع دانشمندان دنیا به کتاب «قانون» اشاره میکند و معتقد است که دانش امروز پیشرفت کرده اما زیر‌بنای این علم نتیجه تحقیقات دانشمندان ایرانی است. دانش را جهانی می‌داند، بدون هیچ مرزی و ادامه میدهد که همه مطالب استاد دانشگاه نباید وارداتی باشد؛ مقداری از خودمان و مقداری هم از دانش دیگر دانشمندان باید استفاده کرد. از خاطرات خود درباره ارتباطش با دانشمندان مطرح دنیا مانند پروفسور «کوریو» و پروفسور «وست» سخن به میان می‌آورد که تحقیقات‌شان را با هم به اشتراک می‌گذاشتند و بار‌ها از سوی آنها برای نوشتن مقالات تحقیقاتی درخواست‌هایی دریافت کرده بود. بلورچیان تألیف کتابی معتبر برای شیمی را نیازمند پشتوانه آزمایشگاهی می‌داند و تأکید میکند: «تألیف، داستان و حکایت و فلسفه نیست.» به اعتقاد این سینه‌سوخته علم، ترجمه گاهی بالاتر از تألیف است، چراکه مترجم باید بدون دخل و تصرف به ارائه مطلب بپردازد، اما گاهی در تألیف مؤلف به قیچی چند مطلب از منابع مختلف دست می‌زند. پروفسور معتقد است: «احدی نمی‌تواند یک اتم را ایجاد یا از بین ببرد. همه خلقت در بدن انسان خلاصه شده است. کسی که درس شیمی را انتخاب کرد ابتدا با بدن آشنا می‌شود، اگر ساختار بدن را شناخت به خلقت پی می‌برد؛ بدن انسان کارخانه شیمی است.» |  |
↧
دانشمندان را در کتابخانه‌ها میتوان شناخت/ جایگاه ارزشمند کتاب در برابر دنیای مجازی
↧