| به گزارش نمایندگی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم ـ شاید بدون مطالعه، زمان انتظار برای آمدن پزشک، رسیدن قطار یا پاسخگویی مسئولان در ادارات، کندتر بگذرند. همین فرصت‌های ناشی از انتظار بهانه‌ای شد برای آن که از این زمان‌های چنددقیقه‌ای در ترویج فرهنگ مطالعه استفاده شود و ایستگاه‌های مطالعه به همین منظور در برخی از مراکز عمومی در کشور مستقر شوند. طرح «ایستگاه مطالعه» یکی از برنامه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای عمومی‌سازی و ارتقای سرانه مطالعه مفید در راستای تحقق رهنمودهای مقام معظم رهبری است. این طرح فراگیر به منظور در دسترس قرار گرفتن کتاب در مکان‌های عمومی پرتردد که احتمال معطلی در آن بالاست، با نصب و راه‌اندازی هزار سازه ایستگاه مطالعه، بهمن سال 1391 در همه استان‌های کشور آغاز شد. هر ایستگاه مطالعه دارای چهار طبقه کتاب است که در هر یک از سه طبقه بالای آن چهار عنوان و در طبقه چهارم سه عنوان کتاب وجود دارد. در واقع ۱۵ عنوان کتاب ظرفیت هر ایستگاه است که سه عنوان پایین مخصوص کودکان و ۱۲ عنوان دیگر برای سنین مختلف در نظر گرفته شده است و به دلیل قطر کم کتاب‌های کودکان، در ردیف پایین از هر کتاب ۱۰۰ نسخه و در ردیف بالا از هر کتاب ۵۰ نسخه موجود است. استفاده از کتاب‌های ایستگاه‌های مطالعه نیازی به کارت عضویت ندارد. حتی کسی کارت شناسایی طلب نمی‌کند. هر فرد می‌تواند با مراجعه به این ایستگاه، کتاب مورد علاقه خود را انتخاب کند و در محل ایستگاه و یا هر محل دیگری آن را بخواند و حداکثر پس از پانزده روز به همین ایستگاه یا هر یک از ایستگاه‌های مطالعه در سراسر کشور و یا به یکی از کتابخانه‌های عمومی تحت پوشش نهاد کتابخانه‌های عمومی بازگرداند. این طرح به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که اگر افراد، علاقه‌مند به نگهداری کتاب‌ها برای خود باشند، می‌توانند بابت هر جلد کتاب مبلغ دو هزار تومان به حساب مؤسسه انتشارات «کتاب نشر» واریز کنند. در واقع این ایستگاه‌ها قرار است به طور غیرمستقیم فرهنگ مطالعه و امانت‌داری کتاب را به مردم آموزش دهند. این طرح بیش از دو سال است که در شهر قم نیز مانند سایر شهرهای کشور در حال اجراست و برخی مراکز عمومی در این شهر به این ایستگاه‌های مطالعه مجهز شده‌اند. گذر این مدت می‌تواند تا حدودی نشانگر آن باشد که می‌توان برآوردی اولیه داشت که: آیا این طرح توانسته است در رسیدن به اهدافش موفق باشد یا خیر؟ ساده‌ترین راه برای یافتن پاسخ این سؤال، مشاهده مستقیم این ایستگاه‌ها و میزان استقبال مردم از آنها و نیز پرسش از مردم درباره آنهاست. با یک نگاه اجمالی به سالن انتظار ایستگاه راه‌آهن قم که بیش از ۲۰۰ مسافر را در خود جای می‌دهد، می‌توان جای خالی کتاب را در دستان مسافران دید. جایگزین این یار مهربان را کاغذهای تبلیغاتی تعیین وزن و قد گرفته است که مسافران با استقبال به وارسی آنها می‌پردازند. بسیاری از مسافران از وجود ایستگاه مطالعه پشت صندلی‌هایشان در محاصره چمدان‌ها بی‌خبرند در حالی که ایستگاه تعیین قد و وزن را روبه‌روی خود در بهترین نقطه ایستگاه راه‌آهن مشاهده می‌کنند. وضعیت در بیمارستان ولی عصر (عج) که یکی از مکان‌های عمومی پرتردد قم است هم بهتر از این نیست و استقبال از این ایستگاه مطالعه و وضعیت کتاب‌ها چندان تفاوتی با ایستگاه راه آهن قم ندارد. مسئول ایستگاه مطالعه در این بیمارستان ضمن اشاره به استقبال مردم از این ایستگاه مطالعه می‌گوید: قبلاً تعویض کتاب‌ها بین یک تا دو ماه صورت می‌گرفت که استقبال مردم از پنج سری اول کتاب‌ها خوب بود اما استقبال از سری ششم به دلیل این که کتاب‌ها ۶ ماه است تکرار می‌شوند، کمتر شده است. وی ادامه می‌دهد: ممکن است شما بگویید بیمار و همراهش هر روز در بیمارستان نیستند که این کتاب‌ها برایشان تکراری شود. اما استقبال به دلیل تعویض نکردن کتاب‌ها خیلی کمتر شده است و کارمندان بیمارستان هم به دلیل تکراری بودن کتاب‌ها دیگر از این ایستگاه مطالعه استفاده نمی‌کنند. ظاهراً کتابخوان‌هایی که در همسایگی این بیمارستان به کار یا زندگی مشغول هستند و هرازگاهی کتابی از این ایستگاه به امانت می‌برده‌اند نیز ۶ ماه است که سراغی از این ایستگاه نگرفته‌اند. «ققنوس فاتح»، «مرگ‌اندیشی در آموزه‌های اسلامی»، «قاب جادو»، «اخلاق همسایه‌داری و آپارتمان‌نشینی»، «چارانه‌های بیژن ارژن»، «روایتگر عشق: مروری بر اندیشه‌های شهید آوینی»، «چگونگی رفتار با نوجوانان»، «ناودان طلا»، «سکه و کباب»، «پرپرپر پرنده»، «قصه‌های محمدحسن»، «گلوله خیالی»، «لاف توشک» و «امیرکبیر» عناوین کتاب‌های موجود در ایستگاه مطالعه بیمارستان ولی عصر (عج) هستند اما سؤالی که از ذهن می‌گذرد این است که بهتر نبود با توجه به فضای بیمارستان، کتاب‌هایی با موضوع سلامت نیز در اختیار مردم قرار می‌گرفتند، زیرا انسان‌ها اگر تحت شرایط یک موضوع قرار گیرند و به آن احتیاج پیدا کنند، ناخواسته علاقه آنها به مطالعه در آن زمینه افزایش می‌یابد. چه خوب بود نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به جای توزیع کتاب‌های مشابه در همه ارگان‌هایی که ایستگاه مطالعه در آنها نصب است، کتاب‌هایی با شرایط خاص هر مکان قرار می‌داد؛ مثلاً برای ایستگاه‌های راه آهن در سراسر کشور کتاب‌هایی با عناوین آداب سفر، دعاهای قبل از سفر، اماکن دیدنی و... در اختیار مردم می‌گذاشت که به دلیل قرار گرفتن افراد در شرایطی با همین عنوان، استقبال از این کتاب‌ها بیشتر می‌شد. اگر چه امروز ایستگاه‌های مطالعه در جایگاه مطلوب خود قرار ندارند اما منصفانه نیست اگر از موفقیت‌های آن چشم بپوشیم. بی‌شک اصلاح اشکال‌های موجود بر سر راه این حرکت و مساعدت‌های اهالی فرهنگ و حتی ورود بخش خصوصی به این حوزه می‌تواند به موفقیت این طرح بزرگ کمک کند. |  |
↧
ایستگاه‌های کتابی که می‌توانند خیزشگاه اندیشه باشند
↧