| به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی، كتاب «قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین سید کاظم سید باقری، عضو هیات علمی گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد. پژوهش حاضر، نتيجه تلاش علمي این محقق است كه در گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سامان يافته است و شامل شش فصل است. فصل اول «کلیات، مفهوم‌ها و تمهیدات نظری»، فصل دوم «ماهیت،سطوح و مؤلفه های قدرت سیاسی در قرآن کریم» و فصل سوم «گونه‌شناسی قدرت سیاسی، خواستگاه، مبانی و شاخصه‌ها» نام دارد. بنا به این گزارش فصل چهارم کتاب حاضر «هدف‌ها و کارکردهای قدرت»، فصل پنجم «آسیب‌شناسی قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم» و فصل ششم «ساز و کارهای مهار قدرت سیاسی» نام دارد. در بخشی از مقدمه نویسنده کتاب درباره اهمیت و ضرورت قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم می‌خوانیم: «جامعه و قدرت كنار هم و با هم معنا مي‌يابند. آدمي از زماني كه وارد جامعه مي‌شود با قدرت، ظرفيت‌ها و محدوديت‌هاي آن روبه‌رو مي‌شود. قدرت به‌ويژه ساحت سياسي آن، همواره از كهن‌ترين مفهوم‌ها در بررسي‌هاي اجتماعی ـ سياسی بوده و در علم سياست، فلسفه سياسي و علوم اجتماعی،محوریترين مفهوم و محل كشمكش‌ها و پژوهش‌های سياسي بسيار بوده است و فهم آن به فهم مسائل و دشواره‌های سياسي ياري مي‌رساند. اين پديده اغلب هنگام بحث اقتدار، عدالت، آزادي، مشروعيت، حاكميت و مانند آن حضور جدي داشته و دارد و زماني جدي‌تر مي‌شود كه آيين و مسلک انتقادی، كليت ساختار و نظام ارزشي حاكم را زير سؤال برد و در ايستارهای مسلط ترديد كند. در اين هنگام يكي از آغازين پرسش‌ها، پرسش از قدرت، منشا آن، چگونگي اعمال و معيار مشروعيت آن است. آن‌گونه كه در تحول بنيادين دوران مدرنيته، زير سوال رفتن بسياري ارزش‌های سنت از منشأ قدرت سياسی و مشروعيت آن آغاز شد.» معنا و مفهوم‌هاي گوناگوني در خانواده «قدرت» مانند توانمندي، توانايي، زور، نيرو، نفوذ، سلطه، قهر، غلبه، اجبار و مهار وجود دارد، اما بازمعناي روشني از آن نمي‌توان به دست داد. قدرت دانشْ‌واژه پرابهام و چندپهلويي است و اجماع روشن درباره چيستي و ماهيت آن وجود ندارد، اما نمي‌توان شک كرد محصول اراده و اختيار آدمي است؛ عنصري است كه در روابط اجتماعي انسان‌ها در گستره تاريخ، همواره نقش تأثير‌گذاري بازي كرده و براساس آن مكتب‌ها و مسلک‌هاي فكري گوناگوني شكل گرفته است. قرآن كريم اولين منبع انديشه سياسي اسلام است و قدرت يكي از عنصرهاي بنيادين دانش سياست است. انسان موجود اجتماعي است و با حضور در اجتماع با قدرت و مظاهر آن روبه‌رو مي‌شود. با توجه به بنيادين‌بودن اين مفهوم و نوع رابطه آن با حيات سياسي انسان، فهم چيستي و ماهيت آن از ديدگاه قرآن كريم مي‌تواند راهگشای مسائل بسياری در حوزه انديشه سياسی اسلام باشد كه از اهميت بالای بحث و رويكرد مورد نظر حكايت می‌كند.» در بخشی از کتاب آمده است: «قرآن با رويكرد جامعي كه دارد، نمي‌تواند از كنار مسائل بنيادين اجتماع بي‌اعتنا گذر كرده باشد. در نتيجه در نگرش هنجاري، مفهوم قدرت را به‌عنوان امر پيشيني به‌رسميت مي‌شناسد كه لازمه ساحت اجتماعي ـ سياسي انسان است. قدرت همانند ديگر نعمت‌هاي الهي، داراي ارزش و اعتبار است و با توجه به شاخص‌هاي مطلوب ابزاري است كه مي‌تواند جامعه را در مسير صحيح هدايت كند و بستر لازم را براي رسيدن به هدف‌هاي ارزشمند اجتماعي مثل عدالت، آزادي، رشد، توسعه، امنيت، وحدت، تعاون و ديگر ارزشهاي والاي انساني فراهم سازد و در صورتي‌كه در مسير نامطلوب قرار گيرد، مي‌تواند منشأ گمراهي، ظلم، استكبار، استضعاف، ناامني، تفرقه و بردگي جوامع شود. پس قدرتي در منطق و زبان قرآن معتبر است كه رويكرد سعادت‌محور و فضيلت‌انديش دارد و تا هنگامي داراي مشروعيت است كه به سمت هدف‌هاي توحيدي و سعادت انسان حركت كند (خلاف مفهوم رايج دوران مدرن كه قدرت در نگرش اولي و في‌نفسه داراي اعتبار است).» به اعتقاد نویسنده، در بايستگي انجام اين تحقيق همين امر بس كه ما براي رسيدن به فهم سنجيده و دقيق انديشه سياسي اسلام، بايد به قرآن كريم بازگرديم و در فهم و بازخواني مفهوم‌هاي بنيادين سياست ژرف‌كاوي كنيم. از ديگر سو، چاره‌اي نيست جز آنكه از نگرش‌هاي مشهور، مسلط، گاه سطحي‌انديشانه و بررسي‌ها و مطالعه بر پاپه منابع دست دوم گذر كنيم و به شايسته‌ترين، اولين و برترين منبع يعني قرآن برسيم. آنگاه شايد بتوانيم گام‌هاي آغازين را براي تصوير سامانه مطلوب اجتماعي از ديدگاه دين برداريم. «قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم » اثر حجت‌الاسلام والمسلمین سید کاظم سیدباقری در 416 صفحه، شمارگان 300 نسخه، به بهای 30 هزار تومان از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. |  |
↧
پرسش از مشروعیت قدرت و معیار آن در «قدرت سیاسی از منظر قرآن کریم»
↧