به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «بررسی کنایه و خاستگاه مردمی آن در مثنوی معنوی» شامل چهار فصل با نامهای «خاستگاه مردمی کنایه در مثنوی»، «رویکردی زیباشناختی به کنایه»، «رویکرد اجتماعی به کنایه»، «تقسیمبندی کنایهها» میشود.
مولانا برای انتقال مفاهیم عالی عرفانی، هر راهی را آزموده و در رسیدن به هدف خود، تلاشهای زیادی کرده است. استفاده از کنایات در مثنوی معنوی، یکی از شیوههای انتقال مفاهیم عرفانی است که مولانا با هنرمندی خاصی توانسته آن را در کتاب ارزشمند و سترگ خود به کار ببرد و با زبان مردم رازهای هستی را به مخاطبانش بنمایاند.
نویسنده در این کتاب، تلاش کرده است کنایات به کار رفته در مثنوی معنوی را بیابد و در مورد هر یک از این کنایات توضیح دهد.
در بخشی از مقدمه این کتاب میخوانیم: «ابراز راز با بیان کنایی در مثنوی معنوی با زبان مردم است. گزینش زبان مردم و بهرهگیری از عواملی که در تفهیم و تفاهم سهم بسزایی دارند، بدین سبب است که او میخواهد با همه سخن بگوید؛ از بلندای بام عارف و عامی، سالک و صوفی، مرد و زن، پیر و جوان اوج میگیرد و آنان را که مستعد پرواز در افقهای دور دست و لایتناهی هستند، با خود به اوج میکشاند. قصه میگوید؛ پند میدهد؛ از کوچه و بازار، شهر و روستا، خانه و خانقاه هر جا که زندگان هستند، زندگی را میجوید و میبیند و پنهان و آشکار با جادوی واژگان زبان آدمی که چون خود او بیانتها و پر رمز و راز است، مینمایاند.
بدیهی است آنچه موجب تأثیرگذاری کلام گوینده است و سخندانان و سخنسرایان از دیرباز برای تأثیر هر چه بیشتر کلام خود جستهاند، شیوه بیان است. در این اثر عظیم سبک خطابی، بلاغت منبری، پرهیز از مستقیمگویی با استفاده از آرایههای سخن به شیوایی بیان افزوده است.»
در بخشی دیگر از این کتاب میخوانیم: «ادبای قدیم کنایه را مستقلاً مورد بحث قرار ندادهاند و اگر از کنایه سخن گفتهاند، بسیار کلی بوده است و طرح این بحث به صورت مستقل و مدون مربوط به ادبای متوسط و متأخر است.
کنایه یکی از صور خیال در ادب و شعر هر زبانی است و از دیرباز اهل ادب و منتقدان به اهمیت کنایه و میزان تأثیر آن در اسلوب بیان توجه داشتهاند. منتقدین از علمای بلاغت، حوزه مفهومی کنایه را وسیعتر از متأخرین میدیدهاند. از نظر ابوعبیده، صاحب مجازالقرآن هر نوع عدم تصریحی از مقوله کنایه است، حتی آوردن ضمیری که مرجع آن در کلام موجود نباشد؛ از قبیل «کل من علیها فان» که ضمیر «علیها» به زمین بازمیگردد. و این بیشتر متوجه معنی لغوی و ریشه اصلی کنایه است.»
کتاب «بررسی کنایه و خاستگاه مردمی آن در مثنوی معنوی» نوشته زهرا فیض با شمارگان هزار نسخه در 180 صفحه به بهای 12 هزار و 500 تومان به تازگی از سوی انتشارات تیرگان منتشر شده است.