| خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- ویلهلم دیلتای مجموعه نوشته‌هایی را که در این مجلد گردآوری شده، به تقلید از ارسطو، «فن شعر» نامیده است و درواقع شعر و تجربه او جایگزین فن شعر ارسطو است. ادعای دیلتای این است که دوران فن شعر ارسطو سپری شده و دانش فن شعر کلیت و ضرورتی از نوع علوم طبیعی ندارد که بتوان یک‌بار و برای همیشه یک دانش فن شعر کلی تدوین کرد، بلکه اصول و مبانی آن متناسب با شرایط تاریخی معتبر است و برای هر دوره تاریخی باید یک فن شعر خاص تدوین کرد. مترجم در معرفی ساختار اصلی کتاب چنین نوشته است: «این کتاب شامل دو بخش یا دو پاره است. بخش اول آن شرح و بسط فنون فن شعر جدید است و بخش دوم به تحلیل آثار دو شاعر بزرگ آلمانی، گوته و هولدرلین، پرداخته که ضمن آن به آرای شکسپیر و روسو و بعضی شعرای دیگر نیز پرداخته است. در بخش اول عنوان «تخیل شاعر» شامل چهار قسمت است. در قسمت اول ماهیت فن شعر بازمانده از ارسطو با اقتضائات فن شعر جدید در آثار نویسندگان و شاعرانی چون گوته، شیلر و برادران شلگل بررسی شده است و زمینه را برای تدوین یک فن شعر جدید فراهم می‌کند. در ادامه معرفی کتاب به قلم صانعی‌دره‌بیدی می‌خوانیم: «قسمت دوم شامل سه فصل است: در فصل اول دیلتای به ذکر سرشت و خصلت شاعر پرداخته است. در فصل دوم ماهیت آفرینش شعری را از دیدگاه روان‌شناسی تشریح کرده است. در اینجا از تفاوت تصور، احساس و اراده و تعامل آنها در شکل‌گیری مفاهیم زیستی سخن می‌گوید و سپس مفاهیم زیبایی‌شناختی را از آنها استنتاج می‌کند. در فصل سوم نمونه‌هایی از گوته و شکسپیر و بعضی شاعران دیگر آورده است. قسمت سوم به مبحث مهم، ظریف و دشوارفهم «صورت نوعی» (کنایی = Typical) در شعر پرداخته، و احساسات شاعرانه را به‌عنوان بازتاب‌های تجربه‌های زیسته در ذهن شاعر ذکر کرده است.» از نظرگاه مترجم، مولف در قسمت چهارم «شعر و تجربه» کوشیده است اصول فنی شعر جدید را از داده‌های تجربه زیسته استنتاج کند. این قسمت شامل سه فصل است؛ در فصل اول به خلاقیت ذهن شاعر پرداخته است. در فصل دوم فنون شاعری را بررسی می‌کند. در فصل سوم به تحلیل این مطلب پرداخته که یک فن شعر کلی (جهانی) و ضروری وجود ندارد بلکه فن شعر دارای ساختار و شرایط تاریخی است. به این مطلب در فصول قبلی اجمالاً اشاره شده است. در اینجا به نکته تاریخی دقیق و مهمی پرداخته که اولین بار در عصر جدید در قرن هجدهم مورد توجه ویکو و هیوم واقع شد و آن تجانس و هماهنگی عناصر فرهنگی و تاریخی است: اقتصاد، حقوق، سیاست، علم، اخلاق و... در یک دوره تاریخی مفروض با هم تناسب و تجانس دارند؛ یا با هم رشد می‌کنند، یا با هم درجا می‌زنند، یا با هم فرومی‌پاشند و این مورد اخیر مرگ آن تمدن است. صانعی‌دره‌بیدی می‌نویسد: «مولف در کتاب به تشریح سه دوره زیبایی‌شناسی در عصر جدید می‌پردازد: اول این‌که الگوی زندگی متعارف و سنتی کهنه و فرسوده شده و باید آن را رها کرد. دوم این‌که شعر جدید در فکر احیای طبیعت‌گرایی دوره یونانی است. الگوی این دوره علوم آناتومی و فیزیولوژی است که اندام‌های زنده را آن‌گونه که هست نشان می‌دهند. در این دوره چاقوی شاعران از چاقوی جراحان تیزتر است. سوم این‌که حرکت هنر به جلو بر اساس طبیعت خالق آن یعنی انسان است. سپس به شرح اصول و مبانی و موضوعات و مسائل زیبایی‌شناسی در سه قرن هفدهم، هجدهم و نوزدهم پرداخته است. در قرن هفدهم اصول زیبایی‌شناسی براساس قوانین عقلی و ریاضی علوم طبیعی برآمده از فلسفه لایب‌نیتس و در قرن هجدهم تحلیل انطباعات حسی ـ زیبایی و در قرن نوزدهم روش تاریخی تحلیل مفاهیم زیبایی‌شناسی مورد توجه بوده و دیلتای به تشریح آنها پرداخته است.» در پیشگفتاری که مکریل و رُدی بر کل مجلدات این کتاب نوشته‌اند آمده است :«ترجمه آثار نظری اصلی دیلتای در مورد علوم انسانی نشان خواهد داد که موضع کلی او انعطاف‌پذیرتر از آن است که شناخته شده است. مثلاً تمایزی که بین فهم (verstehen) و تبیین نهاده است به این منظور نبود که تبیین را از علوم انسانی طرد کند بلکه او فقط می‌خواست حوزه آن را محدود کند. علاوه بر این، اهمیت تأمل درباره روش در علوم انسانی باید روشن‌تر می‌شد تا به کمک آن بتوان دریافت‌های نادرست پایدار از فهم به‌عنوان همدردی یا، بدتر از آن، به عنوان نوعی عقل‌گریزی را برطرف کرد. اصطلاح آلمانی Gersteswissenschaften دربرگیرنده علوم انسانی و علوم اجتماعی هر دو است و نظریه و آثار دیلتای هیچ ثنویت عقیم و عبثی را که ریشه در تقابل فرضی بین هنرها و علوم دارد برنمی‌تابد. ترجمه نوشته‌های دیلتای دشوار است. برای این‌که ترجمه‌ها[ی افراد متفاوت] تا حد ممکن منسجم و هماهنگ باشد، ویراستاران واژه‌نامه جامعی برای مترجمان فراهم آوردند. برای تضمین کیفیت، ترجمه‌ها به دقت ویرایش شده‌اند. ابتدا کمک ویراستار مسائل حل‌نشده ترجمه‌ها را به کمک واژه‌نامه به دقت بررسی کرده است و اطلاعات لازم را برای ارجاعات مربوط به شرح حال افراد فراهم آورده است. سپس ما هر متنی را مرور کرده‌ایم و هر جا که لازم بوده است تجدیدنظر کرده‌ایم: (1) برای اطمینان از این‌که اشارات و معانی تعبیرات و اصطلاحات آلمانی به‌درستی حفظ شده است، برای آن‌که نثر پیچیده و پر از تعقید دیلتای برای خوانندگان انگلیسی زبان امروز قابل فهم گردد. [و باز هم‌نام برخی از کسانی آمده است که کمک‌های آنها در این ترجمه مؤثر بوده است.]» «شعر و تجربه» در 589 صفحه، شمارگان هزار و 320 نسخه به بهای 45 هزار تومان از سوی نشر ققنوس منتشر شده است. |  |
↧
بررسی موضع دیلتای در «شعر و تجربه»/ قرائت دوباره نظرگاه فیلسوفی منعطف
↧