به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از نشریه «ایندیپندنت»، شاید برای برخی اهالی کتاب و مطالعه، آوای آرامشبخش ورق زدن کتاب با عطر خاص مواد صحافی عنصری کلیدی برای انتخاب کتاب چاپی بهجای کتاب الکترونیک باشد، با وجود این شهروندان انگلستان این روزها تجربهای مشابه را با کتابهای دارای موسیقی متن از سر میگذرانند.
فروش این گونه آثار که همان کتابهای الکترونیک با پسزمینه جلوههای ویژه صوتی هستند از 4 سال پیش آغاز شد اما، تحقیقاتی جامع و جدیدی که توسط یکی از غولهای بازار کتاب، «بوکترک» انجام شده است نشان میدهد، پس از آمریکاییها، این روزها انگلستان از نظر استفاده همزمان گوش و چشم برای مطالعه از طریق این رسانه نوین در جایگاه دوم قرار گرفتهاند. مطالعات جدید نشان میدهد که مخاطبان اینگونه کتابها از ماه جولای 13 برابر شده است و گفته میشود نرمافزارهای «بوکترک» تا کنون بیش از 2.5 میلیون نسخه در سرتاسر جهان فروش داشتهاند.
با وجود این تحقیقات میگوید که هنوز این گونه آثار از صمیم قلب مورد استقبال قرار نگرفتهاند؛ انتظار میرود سنتگرایان عرصه کتابخوانی بر این موضوع تاکید داشته باشند که صداهای اضافی تمرکز ذهنی را از روی واژگان چاپ شده منحرف و بر تخیلات خوانندگان تاثیر منفی میگذارد. یک منبع نزدیک به موسسه نشر «بوکترک» میگوید: «خوانندگان ترجیح میدهند در کتاب غوطهور شده و تخیلات خود را رها سازند نه اینکه بهطور دائم از سوی مداخلات خارجی بمباران شوند.»
این موضوع در میان اردوگاه فناوری جدید کتابخوانی بحثهای زیادی را موجب شده است. تحقیقاتی که توسط دانشگاه «نیویورک» با عنوان «خواندن با آوا» بهانجام رسیده نشان داده است که سطح تمرکز با تجربههای چندحسی و همهجانبه مرتبط است. «پاول کامرون»، بنیانگذار «بوکترک» در «نیوزیلند» و کسی که در تلاش است تا روشهای کتابخوانی را دگرگون کند میگوید: «ما گونه سرگرمی رسانهای جدیدی را طراحی کردهایم که پیش از این وجود نداشت. کتابها رسانههای جریان اصلی هستند که بدون هماهنگی با صدا مورد استفاده قرار میگیرند اما باید گفت که به تجربه کردن آن میارزد.»
«آلکس لاوسون»، گزارشگر و منتقد نشریه «ایندیپندنت» نیز اظهار کرد که برای بار نخست تنها چیزی که بهخاطر میماند زنجیرهای از جلوههای صوتی است. بهعنوان نمونه وقتی «دراکولا» را با این نرمافزار میخوانیم، گوشهایمان با شیهه اسبها، صدای تیراندازی و جیغها خو میگیرند؛ انگار که در یک کافه شلوغ لندن نشستهایم و در پسزمینه از طریق هدفون صداهایی را میشنویم. بیشتر شبیه آن است که در حال تمرکز روی نقطهای دوردست هستیم در حالی که در برابر ما کارناوالی پرهیاهو میگذرد. با وجود این هنگامی که همین کار را در محیطی آرامتر انجام میدهیم، به تجربهای کاملا متفاوت دست پیدا میکنیم.
وی میافزاید که با خواندن کتابی از کارآگاه مشهور «شرلوک هلمز» وقتی دکتر «واتسون» فریاد میزند «آتش» و شما صدای شرارههای آتش را میشنوید، بهنظر میرسد که گرمایی را از ورای سردی یک «آیپد» احساس میکنید. همین حس را با شنیدن آوای جغد و یا پارس سگ و زوزه باد در «دوروتی به اوز میرود» نوشته «ال فرانک باوم» به خواننده دست میدهد؛ حسی که هنگام خواندن کتاب چاپی در قطار نداشتم. در بسیاری از جملات منثور موسیقی کلاسیک را میشنویم؛ درست مانند آنچه که در فیلم شاهد آن هستیم. این نرمافزار با ایجاد جلوههای صوتی مناسب سرعت درک خواندن را بالاتر میبرد.
این قالب رسانهای جدید که بیشتر از سوی ناشر – مولفان مورد استقبال قرار گرفته در گونه داستانهای تخیلی بخش گستردهای را به خود اختصاص داده و با 16 هزار عنوان کتاب و جلوههای صوتی خلق شده توسط گروه «پیتر جکسون» در فیلم «ارباب حلقهها» مخاطبان بسیاری را جذب کرده است.
«کامرون» گفته است در آینده قصد دارد تا آواها و صداهای حقیقی را به نرمافزارهای کتابخوانی خود اضافه کند.
از دیدگاه ناشران نیز این جریان نوین کتابخوانی پویا بوده و بازار خوبی خواهد داشت و فرصت جدیدی است برای رونق مجدد بازار کتاب. قیمت کتابهای با موسیقی متن و جلوههای صوتی کمی از کتابهای الکترونیک بیشتر است؛ و این در حالی است صنعت کتابهای الکترونیک روزهای پرفراز و نشیبی را پشتسر گذاشته است. آمار نشان میدهد فروش اینگونه آثار از 21 درصد در سال 2012 به 32 درصد در سال 2014 رسیده اما در سال 2015 عقبگردی 29 درصدی را تجربه کرده است. هرچند برخی کارشناسان یکی از دلایل این فراز و نشیب را رشد استقبال از کتابهای رنگآمیزی فیزیکی در میان بزرگسالان و کمبود کتابهای الکترونیکی در رده سنی نوجوانان میدانند.
تحقیقات انجام شده در اداره مطالعات مشتریان نشر «نیلسون» با عنوان «چه کسی از کتاب الکترونیک افلاطون میترسد؟» نشان میدهد که طی چند سال گذشته ذائقه و عادت مخاطبان کتاب بهآرامی تغییر کرده است. بازار تبلت و نرمافزارهای کتابخوانی آنگونه که از درخواستهای برای «کیندل» در سایت «آمازون» نشان میدهد، روبه کاهش بوده است.
در انگلستان، «جیمز داونت»، مدیر فروشگاههای زنجیرهای کتاب «واتراستون» «کیندل» را یک «شیطان وحشی» نامیده و خواندن کتاب الکترونیک بههنگام شب را خوابیدن در کنار اهریمن دانست. در سال 2015 نیز وی وضعیت فروش اینگونه کتابها را اسفبار توصیف و بخش فروش کتابهای الکترونیک خود را تعطیل کرد.
با تمامی این تفاسیر این پرسش مطرح میشود که اگر استقبال از کتابهای الکترونیک کاهش داشته است، چه تضمینی برای فروش خوب کتابهایی با جلوههای ویژه صوتی وجود دارد؟ برخی کارشناسان حامی این گونه کتابهای میگویند، با این کار ما نه تنها سردی خواندن کتاب را برطرف میکنیم، بلکه نکتهای جذاب را نیز به خواندن سنتی افزودهایم.
یکی از گروههای اجتماعی که از کتابهای با جلوههای ویژه صوتی بسیار استقبال کردهاند معلمها و مدرسان بودهاند. تا کنون بیش از 12 هزار مدرسه برای مصارف کلاسی این گونه آثار را ثبتنام کردهاند و مدعی شدهاند، دانشآموزانی که این کتابها را مطالعه کردهاند 30 درصد بیشتر خواندهاند و در آزمونهای ادبی 17 درصد رشد داشتهاند.
پرسش دیگر نیز وجود دارد که پاسخ آن در آینده نهفته است؛ آیا کتابهایی بدون جلوههای ویژه صوتی روزگاری به سرنوشت سینمای صامت دچار میشوند؟ هر چند بعید بهنظر میرسد اما کتابهایی با جلوههای ویژه صوتی به ما میگویند که باید خود را برای دنیایی کاملا دیجیتال آماده کنیم.