به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سومین نشست نقد و بررسی کتاب مردمی ایثار یکشنبه (25 مرداد ماه 1394) با حضور غلامرضا یاوند عباسی، علی گنجی، امیر جلیلوند و فریبا میریپورفرد در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
این اثر قطعاً یک کتاب است
یاوند عباسی با بیان اینکه بحث تجلیل از ایثار محدود به کشور ما نیست و در همه جای دنیا با ادبیات و فرهنگ مختلف اتفاق افتاده است، گفت: من کتاب مردمی ایثار را دو بار مطالعه کردهام در مقدمه کتاب گفته شده که شاید این اثر کتاب نباشد اما من معتقدم این اثر قطعاً کتاب است و براساس تعریف یونسکو از کتاب میتوان آن را یک کتاب دانست.
وی ادامه داد: این اثر با مراجعه به موثقترین منابع نوشته شده است، از طرف دیگر در حوزه ایثار وقتی میخواهیم قلم بزنیم و مطالعه کنیم باید حق ایثار را بدانیم و آن این است که ایثار قطعاً آنچه در کتابهای فرهنگ لغات آمده نیست و بیشتر از آن است. البته بیشترین حجم کتاب مردمی ایثار را هم همین موضوع تشکیل میدهد.
وی افزود: تعریف ما در مقدمه کتاب این است که ایثار به معنای ترجیحدادن ایثار بر چیزی است که فرد خود به آن نیاز دارد. من در پایاننامهام به دنبال این بودم که مصادیق ایثار را به صورت عمومی نشان بدهم. مطالب این کتاب دامنه ایثاری را نشان میدهد که در نوک قله آن شهادت و جانبازی قرار دارد اما اگر بخواهیم به آن قله برسیم باید در دامنه قرار داشته باشیم. شما اگر زندگینامه شهدا را بخوانید میبینید که همه آنها در دامنه ایثارگری قرار داشتند و از این طریق به رتبه بالای شهادت رسیدهاند.
مشاور امور ایثارگران در وزارت کشور با بیان اینکه جای یک مقدمه تفصیلی در کتاب خالی است، گفت: جا دارد که در یک فصل مجزا تعریف ایثار و مصادیق عمومی آن بیان شود چون به نظر میآید که حق مطلب ادا نشده است.
طراحی جلد کتاب نیز نیاز به بازنگری دارد
وی با تاکید بر اینکه طراحی جلد کتاب نیز نیاز به بازنگری دارد، گفت: درج یک اثرِ انگشت روی جلد کتاب اگر به معنای این باشد که هویت برابر ایثار است بسیار زیباست اما من با اینکه بیست سال است در این حوزه کار میکنم در ابتدا به ذهنم آرم مبارزه با بیسوادی آمد و امیدوارم که در ویراستهای بعدی طرح جلد بهتری برای این کتاب انتخاب شود.
یاوند عباسی همچنین اضافه کرد: فکر میکنم با توجه به کمبود منابع در این حوزه این اثر بتواند در این زمینه راهگشا باشد و در واقع این کتاب مهمترین گام عملی در تاریخ پس از انقلاب اسلامی است که مصادیق روز ایثار را با مصادیق اوج ایثار که همان دفاع مقدس است، پیوند داده است.
این محقق حوزه دفاع مقدس در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به پیامدهای مثبت انتشار کتاب مردمی ایثار گفت: من به عنوان مشاور وزیر همواره طی دو سال اخیر به دنبال احیای شورای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در استانها بودهام و یکی از برنامههای ما این بوده که درباره تاثیر فرهنگ دفاع مقدس در شئون مختلف زندگی صحبت کنیم و این کتاب میتواند در این زمینه اثرگذار باشد.
وی یادآور شد: اکنون آمارهای متعددی از افزایش طلاق نسبت به ازدواج منتشر میشود و این مساله به این دلیل است که فرهنگ گذشت و ایثار کمرنگ شده و انتشار چنین کتابهایی میتواند به تقویت این روحیه در جامعه کمک کند.
بهرهگیری از خط مناسب در تاثیرگذاری کتاب
علی گنجی، مدرس خوشنویسی در ابتدای این مراسم درباره خط و تاریخچه آن گفت: موضوع خوشنویسی یا خط به گذشتههای دور برمیگردد. خط مجموعهای از علائم و نشانههای قراردادی برای انتقال مفاهیم است و از حیث روانشناسی میتواند مورد بررسی قرار گیرد. همانگونه که بزرگی میگوید اندیشه مردم در خطوط آنها پیداست.
وی ادامه داد: از خطهای افراد میتوان روحیات آنها را سنجید. البته در بحث خط، زیبایی هم مدنظر است و شامل مباحث پیچیدهای است که از درونگرا بودن خط نشأت میگیرد. من کتاب مردمی ایثار را مطالعه کردم و دیدم که آدمها با روحیههای متفاوت درباره موضوع ایثار سخن گفته بودند. از حیث خوشنویسی شاید نتوان این کتاب را بررسی دقیقی کرد اما میتوان به نحو شایستهتری به ابعاد دیگر آن پرداخت. اگر این کتاب بخواهد در میان مردم تأثیرگذارتر باشد البته استفاده از خط مناسب در آن مهم خواهد بود.
وی با بیان اینکه در خوشنویسی از مباحث عرفانی استفاده شده است، گفت: در خط نمیتوان آدم موفقی شد مگر اینکه مسیر را طی کرده باشیم. درباره موضوع ایثار نیز همین مصداق حاکم است بدین معنی که اگر فرهنگ ایثار داشته باشیم در خط هم متجلی میشود. ما همیشه میگوییم در خوشنویسی اگر کسی میخواهد موفق شود باید خودش راهرو و سالک باشد.
باید روی فرهنگ عامه مردم به صورت عملیاتی کار کرد
گنجی با بیان اینکه کتاب حاضر در جایگاه خودش مقام بسیار عالی دارد و میتواند در افراد تأثیرگذار باشد، یادآورد شد: البته این به شرطی است که فرهنگ عامه هم از موضوع ایثار برخوردار باشد هرچند که امروزه با مشاهده رفتار مردم در جامعه کمتر چنین مسایلی را میبینیم.
وی اظهار کرد: اگر قرار است کارهای خوب را به مردم معرفی کنیم باید برنامهریزیها و سیاستگذاریهای کلان روی فرهنگ مردم داشته باشیم چون نمیتوانیم سطحی به موضوعات نگاه کنیم. متاسفانه ما در بحث آموزش و پرورش نتوانستیم آدمهای موفقی باشیم و من زمانی میتوانم ایثار را معرفی کنم که خودم فرد ایثارگری باشم.
به گفته این مدرس خط، کتابهای فراوانی با موضوعهای زیبا در کشور منتشر میشوند با این وجود هنوز باید روی فرهنگ عامه مردم به صورت عملیاتی کار کرد. در غیر این صورت نمیتوانیم تأثیرگذار باشیم. درباره حوزه ایثار نیز اگر نتوانیم این مباحث را عملیاتی کنیم حتی اگر از خط زیبایی استفاده کنیم بازهم تاثیرگذاری زیادی نخواهد داشت.
خطهایی که نشاندهنده حسهای مختلف است
ایرج گلشنی، مدیر خانه فرهنگ ایثار و مقاومت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در راستای سخنان گنجی گفت: ما باید در برابر رفتارهای خلاف قانون و اخلاق مردم به ویژه مدیران دولتی واکنش نشان دهیم و از این واکنش نترسیم. مساله دوم این است که براساس قانون پروانهای اگر در چین پر بزند اثرش را در آمریکا میگذارد. ما هم براساس علاقهای که به حوزه ایثار داریم میتوانیم حتی در جلسههای این چنینی تاثیرگذار باشیم، چون ماحصل این نشستها به صورت کتاب منتشر میشود و اگر ما حتی بتوانیم از میان چند مخاطب خود روی تعداد محدودی اثرگذار باشیم هم کافی است.
وی با طرح دو سال بنیادی و علمی درباره موضوع ایثار ادامه داد: نخستین سوال این است که ایثار از بعد محتوایی و ارزشی یک زیبایی غیرملموس انسانی ـ چه بسا ملموسی که قابل حس است اما جسمی نیست ـ دارد. همانگونه که ما در کش و قوس نستعلیق زیبایی میبینیم و آن را حس میکنیم نسبت به ایثار هم چنین حس خوبی در ما به وجود میآید.
وی افزود: سوال دوم این است که اگر تصور نکنید کتابی درباره ایثار نوشته شده است میتوانید این موضوع را بررسی کنید که وضعیت خط مردم از چه قرار است؟ آیا خط آنها خوب است یا خیر؟ و اصولا خط آنها نشاندهنده چه حسهایی است؟
گلشنی در پایان سخنانش گفت: ما اکنون 9 هزار اثر مردمی در اختیار داریم که هرکدام از آنها به یک خط نوشته شده و میتوان با بررسی آنها از وضعیت تاریخی، زیباییشناسی و مقایسه آنها با خطوط قبلی در ایران مطالبی را استخراج کرد.
مردم از نظر خط وضعیت خوبی ندارند
گنجی نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه به عملکرد کلان اعتقاد دارد، اظهار کرد: من معتقدم انتشار این کتابها بیتأثیر نیست اما عمل کردن به مباحث بسیار مهمتر است. بررسی موضوع ایثار به لحاظ مفهومی نیز نیاز به جلسههای کارشناسی دارد و باید اندیشمندانه به این موضوع نگاه کرد. من بحث ایثار را زیبا میبینم چون اگر در آن عشق نباشد ایثار اتفاق نمیافتد.
وی ادامه داد: درباره بررسی خط مردم نیز باید بگویم شما خودتان تاحدی میتوانید تشخیص دهید که خط مردم چگونه است و براساس آن چه حالی دارد، معتقدم حال مردم این روزها خوب نیست و البته قابل حل است که آن هم میتواند از طریق خوشنویسی بر روحیه مردم تأثیرگذار باشد.
جلیلوند نیز در ادامه این نشست با تاکید بر سخنان گنجی یادآور شد: من هم معتقدم مردم از نظر خط وضعیت خوبی ندارند و این مساله به این دلیل است که حال خوبی ندارند. اگر خطهای امروزی را با خطهای گذشتگانمان مقایسه کنید متوجه میشوید که قدیمیها چقدر حال بهتری داشتند.
تشکیل انجمن خوشنویسی ایثار متشکل از اندیشمندان حوزه خط
گلشنی نیز در همین زمینه عنوان کرد: باید دلیل این را که مردم حال خوبی ندارند بیابیم و بعد این موضوع را بررسی کنیم که داشتن خط خوب میتواند منجر به بهتر شدن حال افراد شود، به همین دلیل من امیدوارم انجمن خوشنویسی ایثار متشکل از اندیشمندان حوزه خط تشکیل شود.
وی تاکید کرد: کتاب مردمی ایثار 9 هزار نویسنده دارد و امیدوارم در آینده این تعداد به 90 هزار و 90 میلیون هم برسد و همه انسانها بیایند و بتوانند ارادت خود را نسبت به ایثار و فدارکاری توسط خط بیان کنند.
بخش پایانی این نشست نیز به پرسش و پاسخ حاضران اختصاص داشت.