خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- مهندس عباس فرزین، عضو هیات مدیره تعادنی مجتمع «تصما»، ضعف در اجرای سیاستهای حمايتی دولت برای تقویت بنیه تولیدگران محتوا و در دسترس نبودن سيستم توزيع مناسب، كارآمد و منصف را از جمله دلایل ضعیف شدن جایگاه ایران در عرصه نشر الکترونیک برشمرد. وی در گفتوگویی که در ادامه میخوانید از ملزومات و زیرساختهای نشر الکترونیک و مشکلات موجود و فرارو سخن گفت.
صنعت نشر الکترونیک، امروزه بهدلیل ظهور انواع ابزارهای هوشمند، فرایندی رو به گسترش دارد. بهنظر شما وضعیت این صنعت در کشور ما چگونه است و نقاط قوت و ضعف این صنعت کدامند؟
صنعت نشر الكترونيک در معنای عام شامل مفاهيم گستردهای شامل دو بخش اصلی توليد محتوا و انتشار در قالب دیجیتال است. در بخش توليد محتوای الكترونيكی و انتشار آن در قالب نرمافزارهای چندرسانهای، هرچند در گذشته شاهد قدرت برتر توليدكنندگان داخلی در منطقه و كشورهای مسلمان بوديم، به دلايل مختلف از جمله ضعف در اجرای سیاستهای حمايتی دولت برای تقویت بنیه تولیدگران محتوا، کاهش بودجه خريدهای سازمانی از بخش خصوصی بهویژه در وزارت آموزش و پرورش، پویا نبودن وضع قوانين جديد متناسب با سرعت تغییرات و ايجاد موانع، قبل از انتشار و نبود هماهنگی و پيشرفت توليدكنندگان با بازار روز و تغييرات بازار و در دسترس نبودن سيستم توزيع مناسب، كارآمد و منصف دچار ضعف شده است. برای اطلاع باید بگویم در ٦ سال گذشته بيش از نيمی از فعالان اين صنعت، كسب و كار خود را تعطيل يا تعليق كردهاند.
با این وجود در بخش نشر الكترونيكی محتوای مكتوب يا محتوای صوتی و تصويری موجود، پيشرفتهای مناسبی صورت گرفته است كه هرچند حركت رو به جلويی در بخش كاهش شكاف ديجيتالی و حفظ محيط زيست است، اما ارزش افزوده آنچنانی در حوزه توليد محتوا و نشر ديجيتال هنوز ايجاد نکرده است.
كشور ما از جهات مختلف محتوايی بهویژه در حوزه كودک و نوجوان، آموزش، امور مذهبی و گردشگری دارای مزيتهايی در بازار جهانی است، اما به دليل شناخت اندک و نحوه ارائه مناسب در بازارهای جهانی، وجود تحريمهای مالی و اقتصادی و در نتيجه امكان ضعیف برای حضور فعال در بازارهای نوين نشر الكترونيک جهانی بهویژه اَپماركتها، ضعف در تأمين سرمايه و رغبت اندک سرمايهگذاران خصوصی و بانکها در اين حوزه، ضعف در تأمين نيروی انسانی متخصص پیشرو، ضعيف شدن فعالان اين صنعت از نظر مالی به دليل تورم بالا و خارج شدن محصولات محتوايی از سبد خريد كاربران داخلی، همچنين طولانی شدن فرآيند نشر محصول در داخل كشور دچار ضعف و مشكلات عديده شده است.
اهمیت بسیار بالای تولید محتوا در برنامهریزی و اسناد کلان کشور نیز مورد عنایت ویژه قرار گرفته است که گواه آن در سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در توسعه امور فناوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه ششم توسعه با عنوان «توسعه محتوا در فضای مجازی براساس نقشه مهندسی فرهنگی کشور تا حداقل پنج برابر وضعیت کنونی و بومیسازی شبکههای اجتماعی» است.
زیرساختهای مورد نیاز برای توسعه صنعت نشر الکترونیک چیست و چه کمبودهایی وجود دارد؟ راهکار پیشنهادی شما چیست؟
مشكلات و ضعفهای موجود را میتوان در دستههای زير برشمرد: آموزش نامناسب سيستم آموزش عالی كشور و نبود برنامه برای تربيت نيروهای خلاق، كارآمد و آشنا با تكنولوژیهای روز، شناخت اندک نسبت به صنعت در حوزه تأمين منابع مالی از سوی بانکها، نبود محتوای آموزشی مناسب فارسی و ارزان برای تولیدگران مستقل (Freelancers ) و افراد علاقهمند، نبود امکانات کافی برای اتصال به بازارهای جهانی و حضور در اَپماركتها، سرعت پايين اتصال به شبكه جهانی يا شبكه ملی و ضعف در پوشش کامل كل كشور، تصدیگری و مداخله دولت در توليد محتوا و در نتيجه ضعيف شدن فعالان بخش خصوصی، ضعف در اجرای كپیرايت داخلی و ناآشنایی با دانش حقوقی برای حضور در بازارهای جهانی، عدم برخورداری از حمايتهای دولتی حداقلی مشابه ديگر بخشهای فرهنگی بهعنوان راهكار برونرفت از وضعیت نابسامان حاضر.
فعاليتهای زير نیز میتوانند به بقا و تقویت اين صنعت کمک کنند: بهروزرسانی دورههای آموزش عالی و تشكيل دورههای جديد مورد نياز، حمايت از توليد محتوای آموزشی فارسی برای آموزش عمومی مانند ترجمه سايتهای مرجع آموزش توليد محتوا، شناسايی صنعت بهعنوان صنعتی با بازده مناسب به مراكز تأمين سرمايه كشور، افزايش سرعت دسترسی به شبكه ملی و شبكه جهانی و افزايش سطح پوشش داخل کشور، اِعمال سیاستهای حمايتی فوری از فعالان این حوزه برای برونرفت از معضلات فعلی و ایجاد تسهیلات برای عرضه توليد محتوا در بسترهای بهروز در قالب سرويس برخط در فضای اینترنت و تلفنهای همراه، كاهش تصدیگری دولت در بخش توليد محتوا و برونسپاری امور به بخش خصوصی، اجرای مناسب قوانین حمايتی از جمله بخشودگی مالياتی، تسهیلات بيمه تأمین اجتماعی و... برای جذابتر شدن صنعت و ورود سرمايهگذاران جدید، حل معضلات بانكی و حقوقی برای حضور شركتها در بازارهای جهانی، فرهنگسازی و آشنا کردن عموم برای استفاده از محتوای ديجيتال از طریق اطلاعرسانی وسیع و مستمر در رسانههای جمعی، بازنگری و بهبود روشهای عملیاتی در اجرای مناسب قوانين كپیرايت، كاهش زمان ممیزی و سادهسازی فرايند نشر الكترونيک در كشور.
درباره مشکلات فنی این صنعت در کشور بگوئید؟ چه موانعی بر سر راه کاربران و فعالان این صنعت برای خرید انواع کتابخوانهای الکترونیک وجود دارد؟
در بخش تأمین سختافزار بهنظر مشكل خاصی وجود ندارد، مشكل اصلی در شناخت و نحوه ارائه توليدات محتوای مناسب، جديد و بهروز و حضور توليدگران محتوای داخل کشور در بازارهای جهانی است که نیاز به بازارسنجی و شناخت سلایق کاربران برای جذب مخاطب دارد.
یکی از موضوعات مهم در صنعت نشر الکترونیک، مقوله امنیت محتواست. تلاش در این حوزه چگونه است؟ آیا نرمافزارهای موجود در این حوزه بومی هستند؟
هرگونه محافظت نرمافزاری از محتوا از نظر فنی اطمينان صد در صدی را براي توليدكننده ايجاد نمیكند. در همه جای دنيا هم فرهنگسازي درباره كپی رايت، ارائه محتوا بهصورت سرويس و اجرای مناسب قوانين كپیرايت جای محافظتهاي فيزيكی يا نرمافزاری را گرفتهاند که متأسفانه این مهم تا بهحال در داخل کشور مغفول مانده است.
کشور ما در تولید کتابخوانهای الکترونیک در چه جایگاهی قرار دارد؟
تا جايی كه اطلاع داريم جز مونتاژ يا ریبرندينگ در كشور كار خاصی صورت نگرفته و با توجه به حجم بازار داخلی نسبت به حجم بازار جهانی، توليد ابزار بهصورت كامل در كشور بهصرفه نيست و بهتر است بهجای آن به توليد محتوا در سطح جهانی و قابل ارائه بهصورت بينالمللی متمركز شويم. بهطور كلی بهتر است بهجای سياست جايگزينی واردات، به صادرات در حوزههايی كه مزيت و برتری داريم بپردازيم.
تولیدکنندگان برای دسترسی به جدیدترین فناوریها چه مشکلاتی دارند و بهروزرسانی صنعت نشر الکترونیک ایران با دنیا در چه موقعیتی است؟
از نظر دسترسی به تكنولوژیها بهویژه در دوره پساتحريم مشكل خاصی وجود ندارد، بيشترين مشكل در تأمين و تربيت نيروی انسانی و سرمايهگذاری در اين صنعت است. بههمين دليل در وضعیت کنونی، از نظر كمی و كيفی فاصله زيادی با توليدات كشورهای پيشرفته داريم که میتوان با برنامهریزی صحیح و سرعت بخشیدن در امور اجرایی و بهرهگیری حداکثری از توان بخش خصوصی از طریق همافزایی و تعاون، رسیدن به وضعیت مطلوب را ممکن ساخت.
تبادلوجه از داخل به خارج و بالعکس برای خرید و فروش انواع کتابخوانهای الکترونیک به چه صورت انجام میگیرد؟
با توجه به امکانات ضعیف برای دسترسی به ابزارهای پرداخت و دريافت بينالمللی مثل ويزا و مستركارت در داخل كشور، در اين بخش با مشكل اساسی روبهرو هستيم.
نرمافزارهای داخلی چه سیستمعاملی را پوشش میدهند و قابلیت استفاده آنها چه میزان است؟
بيشتر از سيستم عامل ويندوز دسكتاپ و اندرويد پشتيبانی میشود و برای سيستمهای ای او اس، مک او اس و ويندوز موبايل پشتيبانی كمتری صورت میگيرد. مطابق آمارهای موجود، ٢٠ ميليون كاربر دسكتاپ و نزديک به همين مقدار گوشی هوشمند اندرويد در كشور وجود دارد.
در مجتمع «تصما» برای امنیت محتوا چه اقداماتی صورت گرفته است؟
محصولات و خدمات ارائه شده از سوی اعضای تولیدگر محتوا در تعاونی مجتمع «تصما» با استفاده از روشهای نوین رمزگذاری بهمنظور جلوگیری از تعدی هکرها و اشخاص غیرمجاز حفاظت میشوند، اما همانطور که در پیش اشاره شد، این نوع حفاظت لازم هست اما کفایت آن با اجرای مناسب، سریع و کارآمد قوانین کپیرایت در داخل کشور فراهم میشود.
مروری بر پرونده
مدیر فروشگاه اینترنتی کتاب «فیدیبو» با اشاره به جایگاه مطلوب صنعت نشر الکترونیک ایران در عرصه بینالمللی گفت: تحقق شعار «مطالعه آزاد برای همه، همه وقت، همه جا» میتواند مهمترین هدف صنعت نشر الکترونیک باشد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با مجید قاسمی را اینجـــــــــــــا بخوانید.
مدیر پروژه «طاقچه» ضمن اشاره به اهمیت توجه به رابط کاربری مناسب در تمایل مخاطبان به مطالعه کتاب الکترونیکی گفت: تدوین استاندارد امنیتی در این حوزه ضروری است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با محمد صدوقی را اینجـــــــــــــا بخوانید.
پایگاه اینترنتی فروش کتاب «پندار بازار» ضمن اشاره به جایگاه نشر الکترونیک در ایران گفت:
نشر الکترونیکی کتاب از یکسو با ناامیدی ناشران دست و پنجه نرم میکند و از طرف دیگر در معرض سوء استفاده تبهکاران محتوایی قرار دارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با نیما افشار نادری رااینجـــــــــــــا بخوانید.
مدیر تولید شرکت «شتابتک» ضمن اشاره به جایگاه نشر الکترونیک در ایران گفت: نشر الکترونیک ایران از نظر تولید انواع نرمافزارها از جریان فعلی دنیا عقب نیست. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با عرفان میرطالبی را اینجـــــــــــــا بخوایند.
مدیر شرکت ایدهگستران، ضمن اشاره به وجود دانش تولید نرمافزار کتابخوان در کشور گفت: شرکتهای تولیدکننده نرمافزار، فعالیت در عرصه تولید را چندان ارزشمند نمیدانند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با امیر نامور را اینجــــــــــــــا بخوانید.
مدیر تولید شرکت توسعه «رایان رویال» با اشاره به کپی رایت بهعنوان مشکل اصلی نشر الکترونیک گفت: ناشران معتقدند تولید نسخه دیجیتال موجب تسهیل در تکثیر غیرمجاز و نابودی بازار نشر میشود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با علی تصدیقی را اینجــــــــــــــا بخوانید.
نشر الکترونیک ایران از نظر تولید انواع نرمافزارها از جریان فعلی دنیا عقب نیست اما با توجه به رونق انواع تلفن همراه هوشمند، تبلت و رایانه تلاش برای ایجاد سختافزار در ایران نه از لحاظ هزینه مناسب است و نه توجیه محتوایی دارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با محمد آباقری را اینجــــــــــــــا بخوانید.
DRM (مدیریت حقوق دیجیتال) نقش بسیار مهمی در محافظت محتوا دارد و بیش از 99 درصد مانع از سرقت میشود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با پرویز امیرشهپری را اینجـــــــــــــــا بخوانید.
فقدان قانون در حوزه نشر الکترونیک، موجب روی آوردن فعالان این حوزه به تولید آثار بیکیفیت میشود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با مجید کوثری، صاحبامتیاز و مدیرمسئول مؤسسه «مدیران جهان پدید» رااینجــــــــــــــا بخوانید.
بسیاری از شرکتها به مقوله امنیت محتوا چندان تخصصی نگاه نمیکنند. متن
کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با سجاد حاجوی، مدیر پروژه «پاتوق کتاب» نشر معارف را اینجـــــــــــــــابخوانید.
ناشران بزرگ بیشتر به استفاده از امکانات نشر الکترونیک تمایل نشان میدهند، در حالیکه ناشران کمتر شناختهشده چندان توجهی به این حوزه ندارند. متن کامل گفتوگوی سهیلا عطایی، برنامهنویس شرکت «رسانهساز دانش» را اینجـــــــــــــا بخوانید.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حوزه زیرساختی باید حمایتهای لازم را از فعالان این حوزه بهعمل آورد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با مهندس محمدرضا اکبری، مدیرعامل شرکت آموزش الکترونیک فراگیر شریف را اینجـــــــــــــا بخوانید.
ایجاد صندوق مالی و ارزشگذاری محصولات، دو اقدام مؤثر دولت در تقویت زیرساختهای نشر الکترونیک است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با مهندس محمدامین بهرامیان، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی ویستا رایانه نیکان را اینجــــــــــــــا بخوانید.
مدیر فروش «فراکتاب»، ضمن اشاره به چالشهای صنعت نشر الکترونیک، معتقد است که این صنعت بر پیکره نیمهجان نشر مکتوب بنا شده و نشر الکترونیک را به نوبه خود با چالشهای جدی مواجه کرده است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با مهدی نداف را اینجـــــــــــــا بخوانید.